درست قبل از اینکه جوجه شترمرغ پوسته تخم را بشکند کیسه? زرده را از طریق ناف به محوطه? شکمی جذب میکند. وزن زرده ممکن است تا حدود یک سوم وزن زمان هیچ جوجه باشد. کیسه زده بهعنوان یک منبع غذائی باعث میگردد که جوجهها ? تا ? روز اول زندگی را بدون غذا و مایعات زندگی کرده و نیازی به غذای کمکی نداشته باشند. بنابراین کاهش وزن بدن در طی روزهای اولیه طبیعی است.
علیرغم این حقیقت جوجهها بایستی بهمحض سرپاشدن یعنی در یک یا دو روزگی به غذا و آب دسترسی داشته باشند. جوجه شترمرغها مجبور هستند غذا خوردن را یاد بگیرند. البته آنها بهطور غریزی به جستجوی غذا میروند ولی قادر به تشخیص غذا در دانخوریها نمیباشند. در صورت عدم مراقبت کافی احتمال تلف شدن جوجهها در اثر گرسنگی و یا بلعیدن اشیاء و در نتیجه انباشتگی معده یا روده وجود دارد. بدینمنظور بهتر است جوجهها برروی بستر سیمانی، حصیر پلاستیکی یا گونی پرورش داده شوند. کف و مواد بستر بهکار رفته بایستی مرتباً تمیز و شسته شوند. تنها از سن حدود ? ماهگی بهبعد مواد بستری دیگری مثل شن و ماسه و یا پوشال توصیه میگردد.
برای عادت دادن جوجهها به غذای موجود در دانخوری بایستی گردشگاه آنان کوچک در نظر گرفته شود (کمتر از ?/? مترمربع برای هر جوجه). دانخوریها بایستی در تمامی نقاط سالن وجود داشته باشند تا غذا بهراحتی در دسترس جوجهها قرار گیرد. همچنین میتوان در روزهای اول غذا را در دانخوریهای طویل ناودانی یا برروی پارچههای کتانی، کنفی (بدون نخهای اضافی) یا گونی خالی پاشید.
بهدلیل کنجکاوی جوجه شترمرغها، تمایل آنان به غذا با انگشت کشیدن به غذا برانگیخته میشود. برای تحریک بینائی جوجه برای غذا خوردن، افزودن یا مخلوط کردن علوفه سبز خرد شده (برگ کلم، کاهو و یونجه) و نیز قطعات هویج و تخممرغ کاملاً جوشیده و سفت شده (به همراه پوسته) به جیره خشک مؤثر است. حتی سبز کردن رنگ غذا نیز موجب تحریک جوجهها میگردد. بعضی از پرورشدهندگان بهمنظور آموختن طرز غذا خوردن یک یا چند جوجه بزرگتر را به همراه جوجههای جوان نگه میدارند.
جوجههای جوان غذای آردی را به غذای پلت ترجیح میدهند. عموماً پرندگان غذای مرطوب به آسانی از غذای خشک دوست دارند. بایستی به این نکته توجه نمود که غذای مرطوب آسانتر فاسد شده و در نتیجه باعث سود هضم در جوجهها میگردد. دانخوریها بایستی بهطور روزانه تمیز و غذای باقیمانده در آنها خارج شده و برای تغذیه پرندگان بزرگتر استفاده گردد. بعد از اولین نوبت تغذیه، مدفوع جوجه بایستی به مدت ? تا ? روز بهدقت کنترل شود. در صورت مشاهده اولین علائم اسهال بایستی به آب آشامیدنی یا غذای آنها آنتیبیوتیک اضافه گردد.
بهدلیل استفاده از ذخیره زرده، مصرف دان در طی ده روز اول زندگی جوجهها کم میباشد. برخلاف روش قبلی یعنی تغذیه آزاد (Ad libitum)، در حال حاضر تغذیه محدود مورد بحث است. التهاب کیسه زرده معمولترین علت مرگ و میر جوجهها محسوب میگردد. بهوسیله محدودیت غذائی جوجهها در روزهای اول زندگی میتوان جذب زرده را تسریع بخشید. در مطالعهای توسط Farzi مشاهده شد که میزان تلفات در جوجههائی که از جیره محدود شده استفاده میکردند، نسبت به جوجههائی که آزادانه غذا میخورند بهطور معنیداری کمتر بوده است. در مورد دوم مرگ و میرها بیشتر در اثر تورم کیسه زرده، اسهال و یبوست بوده است. Farzi میزان غذای خشک مصرفی روزانه را ?/? تا ? درصد وزن زنده پرنده پیشنهاد میکند. این مقدار بایستی بهتدریج و همگام با افزایش رشد جوجهها و سلامت آنان افزایش یابد. Arts تعداد دفعات غذادهی در روز را دوبار پیشنهاد میکند که در هر نوبت میزان غذا باید به اندازهای باشد که در عرض ? ساعت خورده شود. برگهای خرد شده گزنهها بدون هیچگونه محدودیتی بهعنوان مکمل غذائی پیشنهاد میشود.
بهدلیل عدم فعالیت جوجهها در شب نیازی به تغذیه شبانه نیست. بهمنظور تشخیص سریع هرگونه انحراف از رشد طبیعی، مصرف غذا و رشد پرنده بایستی بهطور مداوم مورد پایش قرار گیرد. افزایش وزن اضافی از طریق کاهش میزان غذا یا افزایش درصد فیبرخام جیره جبران میگردد.
گردش و چرا
از سن دو تا سه هفتگی چرا در یک مزرعه یونجه یا شبدر یک جایگزین مطمئن برای علوفه? تازه خواهد بود. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد ساقه و اشیاء غیرقابل هضم و در نتیجه خطر یبوست بایستی به نکات زیر توجه نمود:
- جوجهها نبایستی در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه باید قبل از آن با غذای پرانرژی تغذیه گردند.
- در هنگام شروع چرا بایستی رفتار خوراک خوردن جوجهها به دقت کنترل شود.
- چراهای اولیه نبایستی بیش از نیم ساعت و دوبار در روز تجاوز نماید. پس از آنکه جوجهها به چریدن عادت کردند میتوان زمان را افزایش داد.
- در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه بهخصوص یونجه، ممکن است کندن برگ از ساقههای بلند برای جوجه مشکل بوده و لذا علوفه خود را از دست داده و به چیزهای دیگر مثل علف هرز، شن و ماسه و سنگریزه تمایل نماید. مزارع موردنظر برای چرای جوجهها بایستی بهطور منظم درو شده و بلندی علوفه تا سن شش هفتگی از ارتفاع پشت جوجهها تجاوز ننماید.
علاوهبر نکات فوق بایستی توجه داشت که تا سن سه تا چهار ماهگی، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبایستی علوفه چراگاه مرطوب باشد. پرورشدهندگان شترمرغ در آفریقای جنوبی در یافتهاند که خیس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگهای خیس ناشی از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجهها میگردد. بنابراین در زمان بارندگی، گردش و چرای روزانه جوجه بایستی تا خشک شدن کامل علفها به تعویق افتد.